Wat hebben yoga en meditatie met elkaar te maken?

De moderne yogabeoefening van vandaag is grotendeels en buitensporig op de fysieke houdingen toegespitst. Toch is het goed om even in herinnering te brengen dat het in ieder geval nooit de bedoeling was om zo’n nadruk te leggen op de asana’s. Die inflatie van de asana’s is een eigentijds fenomeen, omdat de mensen van vandaag een hoofdzakelijk sedentair bestaan leiden. En ze smachten naar compensatie in lichaamsbeweging.

Het echte werk

In oude yogateksten zoals de Yoga Sutra’s van Patanjali en in de Hatha Yoga Pradipika, nog zo’n standaardwerk, staan amper houdingen beschreven. En dan zijn dat nog hoofdzakelijk een paar zittende houdingen voor meditatie.
Ja, zo is het: de fysieke oefeningen waren bedoeld als een voorbereiding voor het échte werk: de meditatie.
In Patanjali’s Yoga Sutra’s staat het doel van yoga in het volgende vers beschreven:

“Chitta vritti nirodnah – De bewegingen van de geest tot stilstand brengen”

In ons hoofd zit immers een levenslustige aap. Een aap die zich onophoudelijk van de ene tak naar de andere tak in een boom slingert. Zo werkt ons verstand nu eenmaal als het op automatische piloot staat. We gaan van de ene gedachte naar de volgende indruk, je kan het zo gek niet bedenken. Duizenden gedachten passeren aldus door ons verstand. het doet er op die manier alles aan om onze aandacht overal heen te brengen behalve in het hier en nu. Ga maar eens na hoeveel van jouw gedachten die je over een hele dag gespreid hebt, over het verleden ofwel de toekomst gaan. Allemaal fantasieën die zich op een ander moment afspelen dan hier en nu. Laat je je helemaal door die aap leiden, dan riskeer je dat je leven gewoon aan jou voorbij gaat.

Beeldschermterreur

We kunnen ons van nature dus al helemaal niet goed concentreren. In onze tijd wordt dat nog eens verergerd door de alomtegenwoordige media, en wat bekend staat als “social engineering”. Die kidnappen onze aandacht permanent met behulp van onze eigen zintuigen, hoofdzakelijk via beeldschermen. We leven daardoor nog meer in een (elektronische) fantasiewereld dan ooit tevoren. En dus dient authentieke yoga-beoefening een sterke mentale component te hebben. Niet je lichaam, maar in de eerste plaats je verstand moet aan de slag. Door je permanent te concentreren en telkens je aandacht terug te brengen naar wat je voelt in je lichaam, wanneer hij weer eens gekaapt wordt door de zoveelste vluchtige gedachte.

En vooral: besef dat jij veel meer bent, dan wat je denkt. De aap in je hoofd, en de stemmen, het zijn maar fenomenen die zich in je brein afspelen. Dat besef, is het begin van de vrijheid:

• Het geeft je het vermogen om waarnemer te worden van wat er zich in je hoofd afspeelt.
• Door die concentratie-oefening begin je te evolueren.

Van een verstrooid en beïnvloedbaar individu ontwikkel je je tot iemand die weet waar hij/zij voor staat, wat hij/zij wil en waarom. Stel je voor!
Tot slot een mooi citaat dat ik ergens vond in een oud boek over de mythische Findhorn tuin in Noord-Schotland. Eén van de pioniers van de tuin had naar eigen zeggen een gesprek met een soort “natuurgeest”, die haar het volgende toevertrouwde:

“Mensen lijken over het algemeen niet te weten waarheen ze gaan of waarom. Als ze dat wisten, als ze op het rechte pad waren naar wat gedaan moet worden, wat een ongelofelijke krachtcentrale zouden ze zijn!”