Aan gezondheid bouwen, dat doe je in je keuken

Er zijn heel wat theorieën en geloofssystemen over hoe en waarom ziektes ontstaan. Eén ding staat vast: gezondheid komt niet zomaar uit de lucht vallen. We beschikken niet allemaal over dezelfde kaarten aan het begin van ons leven. Toch is ons eetpatroon en wat we al dan niet doen in onze keuken een heel bepalende factor als het er op aankomt om in goede gezondheid te zijn en te blijven gedurende het grootste deel van ons leven.

Vandaag de dag kiezen hoe langer hoe meer mensen ervoor om te stoppen met het eten van dierlijke producten. Dat doen ze om de meest uiteenlopende redenen. Ik som hier de meest belangrijke op:

• • gezondheid
  • ethische overwegingen
  • economische redenen
  • sociale rechtvaardigheid
  • religieuze of spirituele overtuigingen
  • bescherming van milieu en klimaat

(biodiversiteit)

Plantaardig eten uit gezondheidsoverwegingen

Alleen al om de officieel geldende en niet bepaald vooruitstrevende voedingsaanbevelingen te halen, hebben we er baat bij om vlees en dierlijke producten te verminderen. In de laatste eeuw is het verbruik van dierlijke levensmiddelen spectaculair gestegen tot ver voorbij wat als “gezond” beschouwd kan worden. Tegelijk is het aandeel van fruit, groenten en peulvruchten sterk gedaald.
Verder blijkt uit een paar grote, wetenschappelijk onderbouwde studies omtrent eetgewoonten waarin expliciet ook vegetariërs en veganisten onder de loep werden genomen, dat de laatste twee categorieën er qua gezondheid toch een stuk beter uitkomen dan omnivoren en carnivoren.

Plantaardig eten omwille van de ethiek

Meer en meer mensen vinden het niet kunnen dat miljoenen landbouwdieren de wereld worden opgezet enkel en alleen om na een korte tijd en een ellendig leven te worden gedood en opgegeten. Enkele normale, legale en gangbare prakrijken in de intensieve veehouderij zijn:

• Dieren opsluiten en levenslang de toegang tot de buitenlucht en daglicht ontzeggen
• Landbouwdieren beroven van hun mogelijkheden om hun natuurlijke gedrag te vertonen
• Diezelfde dieren genetisch manipuleren en/of verminken zonder verdoving om ze “aan te passen” aan wat in de industrie gangbaar en gewenst is
• Ze opsluiten in ziekmakende en onhygiënische omstandigheden en ze daardoor permanent onder antibiotica houden
• Dieren over lange afstanden vervoeren per vrachtwagen, schip of vliegtuig zonder water of eten om ze elders ter wereld goedkoper te slachten
• Dieren kelen bij volledig bewustzijn zonder verdoving vooraf

Deze lijst is slechts een beperkte bloemlezing …

Vlees, vis en zuivel laten staan om economische redenen

Iemand vatte het eens kernachtig samen als volgt: de industriële veehouderij is geen systeem van voedselproductie, maar een systeem van extreme voedselverspilling.
Vlees-, en dan vooral rundvleesproductie gebruikt en verspilt veel grondstoffen:

• Enorme hoeveelheden drinkwater
• Grote oppervlakten landbouwareaal
• Enorme hoeveelheden granen en soja

Op zestig procent van de wereldwijd beschikbare landbouwoppervlakte wordt veevoer geteeld. Landen (in het arme Zuiden) die de nadruk leggen op graanproductie voor veevoeder (in de rijke landen van het Noorden) doen dat ten koste van de voedselvoorziening voor hun eigen bevolking.
Voor de productie van 1 kg dierlijke proteïne moet gemiddeld 7 kg plantaardige proteïne worden opgeofferd. Dat is absurd. Al die plantaardige voeding daarmee kan men veel beter direct mensen voeden.

Sociale rechtvaardigheid en plantaardig eten

er zijn naar schatting 850 miljoen mensen, waaronder veel kinderen, die ondervoed zijn en dagelijks honger lijden. in dat perspectief is de verspilling van graan en soja voor dierlijk veevoeder waarlijk een schrijnend onrecht.
Bovendien kunnen de grote voedingsbedrijven die in het rijke Noorden betrokken zijn bij de intensieve vleesproductie dat alleen doen dankzij het massaal roven en importeren van de economische draagkracht en grondstoffen uit het arme Zuiden.
Een ander voorbeeld is de visserij. De vissersvloten van rijke industriële naties overbevissen met grootschalige industriële praktijken de zeeën en oceanen tot een gevaarlijk niveau. En daardoor beroven ze de kleine, lokale vissers van hun voedsel en economische bestaansmiddelen.

Religieuze en spirituele overtuigingen

De voorschriften van bepaalde spirituele en godsdienstige stromingen wijzen het eten van dierlijke producten om morele redenen af. Voorbeelden zijn:

• het boeddhisme
• het jaïnisme
• bepaalde strekkingen binnen het hindoeisme

Deze filosofieën en geloofsovertuigingen hebben allemaal het principe van geweldloosheid (ahimsa) aan de basis liggen van hun leer en levenswandel.

De planeet schreeuwt om plantaardig eten

De landbouw, en dan vooral de intensieve en extensieve productie van rundvlees is de belangrijkste motor achter de nog steeds toenemende ontbossing en vernietiging van ongerepte wilde wouden en habitats. De zeeën en oceanen zijn tot een gevaarlijk niveau overbevist, met de spectaculaire ineenstorting van bepaalde visbestanden met 90%, zoals de haaiachtigen.
De intensieve veehouderij is schuldig aan de toenemende zware vervuiling van oppervlakte- en grondwater met nitraten en fosfaten. Ze is ook verantwoordelijk voor naar schatting 15 à 18 % van de uitstoot van broeikasgassen, onder andere door de reusachtige hoeveelheden methaan die winderige koeien produceren. Methaan heeft een vele tientallen malen nefaster effect op de opwarming van de planeet dan CO2.

Wat wordt jouw reden om vlees, vis en zuivel te laten staan?

Ja, het is een hele waslijst wat hierboven staat.
Het toont wat voor verregaande gevolgen onze beslissingen en gewoontes rond koken en eten hebben. Zowel voor onszelf, als voor mens en milieu tot in de verre uithoeken van onze planeet.
Daar ben ik me zelf tijdens het koken heel vaak van bewust.
Door goede en gezonde keuzes te maken in de keuken en in de voedingswinkel, ondersteun en versterk je niet alleen je eigen gezondheid, maar ook de holistische (allesomvattende) gezondheid en welzijn de hele planeet, plant, dier en mens inbegrepen. Zo is voeding meteen één van de belangrijkste sleutels om je gezondheid optimaal te maken. En dat binnen de context van de kaarten die je in het begin van je individuele leven toebedeeld kreeg.
Voor mezelf was in 2004 het argument gezondheid plus een vaag gevoel dat er nog meer aan de hand was het eerste dat me van omnivoor naar vegetariër deed overstappen. En in 2014, toen het internet zoveel dingen zichtbaar had gemaakt van waar we voorheen geen flauw benul hadden, koos ik voor vegan.

Neem deel aan de kookworkshops

Weten is één ding. Doen is nog iets anders. Meer en meer mensen willen de overgang maken naar plantaardig eten, maar weten soms niet goed waarmee beginnen.
In feite is overstappen naar plantaardig het niet zo moeilijk. Het is een verrijking. Je hoeft er je smaak- en eetvoorkeuren niet plotsklaps voor te laten vallen. En je hoeft helemaal geen bepaalde strikte voedingsfilosofie te gaan aanhangen.
Het komt erop aan om vlees-, vis- en zuivelproducten op een intelligente manier te vervangen of “op hun plaats te zetten”.
Welkom in onze eerste nieuwe kookworkshops die je op de weg zullen zetten.
Bekijk ons aanbod kookworkshops:

Kookworkshops

Meer lezen over plantaardige voeding en gezondheid:

Lees meer over plantaardig eten

Wat is het echte huis dat wij bewonen ?

Investeer je in rentabiliteit van een huis van steen en beton of in de kwaliteit van de enige echte woning waar je je hele leven in verblijft?

Dat was een interessante vraag die opkwam toen ik op zoek ging naar een eventuele andere woning die beter zou aansluiten bij mijn veranderende noden.

Ik bezocht een dure flat die werd verkocht door een charmante en spraakzame man die het appartement ooit had gekocht op plan als investering, en er nu vanaf wou omdat “de rentabiliteit onvoldoende was”.

Ik luisterde en observeerde de man aandachtig tijdens onze wandeling doorheen de vrij recente woning, die zoals meestal een mengeling van goede en minder geschikte kenmerken had. Ze kwam me bovendien ook wat “hokjesachtig” over. Ik had meteen zin om de tussenmuren af te breken en de ruimte open te maken.

De man zelf zag er absoluut niet gezond uit. Ik voelde iets van hoge bloeddruk en kon me niet van het gevoel ontdoen dat hij onder medicatie was. Hij had nochtans een succesvolle carrière in de medische branche. Een beetje het prototype van de harde, maatschappelijk geslaagde werker met veel spaargeld en veel investeringen in “vastgoed”.

Levensenergie

Ik realiseerde me dat “vastgoed” ietwat illusionair is. Het enige wat blijft, is verandering.
Ik had het gevoel dat er twee relevante woningen zijn waar we ons hele leven lang in verblijven. Enerzijds de energetische en fysieke entiteit van ons lichaam.
Anderzijds het grotere huis van deze planeet waar wij als bevoorrecht wezen tijdelijk mogen verblijven.

Hoe gaan wij met die huizen om ?
Waar investeer jij je geld en levensenergie in ?

Respect voor het eigen lichaam en het grotere lichaam van deze aarde schept de basiscondities voor een zinvol en geslaagd bestaan, waar je het beste van jezelf kan laten opbloeien in een relatie met het grotere geheel.

Suiker is door de voedingsindustrie in zowat alle gangbare producten verwerkt, tot in het absurde toe. Gesteld, dat je een verse tomatensaus maakt met kraakverse tomaten, uien, look, verse kruiden … ga je dan je saus afmaken door er twee volle eetlepels witte suiker in te gooien? Neen toch!
En toch is dat precies wat de voedingsindustrie doet. Aan dingen zoals bacon wordt zelfs suiker toegevoegd. In al het brood van de supermarkt zit suiker.

De enige reden waarom de voedingsindustrie overal, maar dan ook overal zelfs soms hallucinante hoeveelheden suiker toevoegt, is dat suiker een fysiologische reactie veroorzaakt die je nog meer doet eten.

In het kader van een uitdaging tot 30 dagen zonder geraffineerde suiker, besloot ik eens na te gaan hoeveel suiker en onder welke vorm ik eigenlijk in mijn voorraadkast bewaar. Geraffineerde witte suiker, de cocaïne onder de zoetstoffen, heb ik al ongeveer 20 jaar uitgeband als keukenvoorraadproduct. En als ik iets zoets kocht of at, zoals een stuk cake, ging ik altijd voor de zogenaamde betere soorten zoetstoffen, zoals kokosbloesemsuiker, hele ruwe rietsuiker enzovoort.

Glycemische index

Een van de criteria voor het vinden van het beste alternatief was te gaan voor de laagste “glycemische index” van een zoetstof. Die index wordt verondersteld een meting te zijn van hoe snel de suiker wordt gemetaboliseerd, en hoe trager, hoe beter. Maar het zou het zoveelste valse concept van de voedingsindustrie kunnen zijn. Elke zoetstof komt met zijn eigen marketingtactieken, die ons allemaal willen doen geloven dat deze beter is dan de andere. In Europa is rietsuiker lange tijd beschouwd geweest als beter dan de meer gebruikelijke bietsuiker. Gewoon omdat het exotisch en tropisch is en daardoor een natuurlijker, ongerepter imago meekrijgt. Maar het blijft suiker.

Acht alternatieven

Wow, ik ontdekte dat ik momenteel nog 8 alternatieven voor geraffineerde suiker in voorraad heb, sommige nooit gebruikt, andere af en toe, zij het in matige hoeveelheden. De belangrijkste zoetstof van vandaag om te bakken of zoete desserts te maken staat niet op de foto’s, dat zijn medjoul dadels. Afgezien daarvan gebruik ik nog wel eens een koffielepeltje ahorn- of rijststroop over een portie sojayoghurt, bijvoorbeeld.
Het weerspiegelt een decennialange zoektocht naar “de goede/beste zoetstof”. En het weerspiegelt ook het probleem waar ik echt mee zit: een overdreven neiging tot zoete dingen. Zelfs na een uitgebreide, complete en gezonde maaltijd heb ik vaak de behoefte om die met een zoete noot af te sluiten.

Weerstaan aan de verleiding

Het zal wel puur emotioneel zijn. Gisteravond voelde ik voor het eerst sinds heel lang een emotionele dip. Dat kwam doordat ik lichamelijk en geestelijk erg moe was. Normaal zou ik dit soort dipjes smoren door een banaan of een appel te pakken of een gedroogde vijg of dadel in mijn mond te stoppen. Maar deze week speel ik het spel van de “geen suiker”-uitdaging mee: na het ontbijt geen fruit meer overdag. En ook de verleiding weerstaan niet alleen voor geraffineerde suiker en zijn 60+ vermommingen, maar ook voor zoet in het algemeen. Om te zien wat deze ervaring me zou kunnen bijbrengen.

Zoet en emotie

Ik had de hele dag nagedacht over de rol van de zoete smaak vandaag en in mijn kindertijd en jeugd.
Vandaag de dag ben ik “getiktakt” iets zoets te kopen als ik de stad in ga. Ik eet zoet op zoek naar rust, om stressvolle situaties te ontvluchten. Als ik in de stad ben, loop ik vaak een natuurvoedingswinkel of supermarkt binnen, zelfs als ik daar niet hoef te zijn, alleen maar om een zogenaamd gezonde dadel-noten-eiwitreep te halen en die op te eten om een instant gevoel van opluchting en bevrediging te voelen.

Zoet in de kinderjaren

Als jongere was het bevredigen van de zoete smaak een dagelijks ritueel. Suikerhoudende dingen waren overal. Bij het ontbijt werd brood met chocoladepasta en jam geserveerd, samen en door elkaar met zoute kazen of bewerkte vleeswaren. Geen wonder dat ik me herinner dat ik af en toe buikkrampen had. Als we van school kwamen, kregen we rond vijf uur ‘s middags een zoet tussendoortje. Gemaakt van gesuikerde “Dr Oetker” puddingpoeder, op te lossen in kokende melk, met vanillesmaak of chocoladesmaak. In de vanillevariant weekte mijn moeder steevast twee of drie speculooskoekjes (het typisch Belgische piment- en kaneelkoekje genaamd speculaas). Het smaakte hemels en hield ons een paar uur voor het eten tevreden. Dus dat zou een controlemiddel geweest kunnen zijn.

Omgaan met hoge gevoeligheid

Ik realiseer me dat ik, als overgevoelig kind dat dagelijks moest omgaan met nogal alledaagse situaties die voor mij wel uitdagend en stressvol waren, plus een gebrek aan eigen territorium, zoet een soort drug werd. Ik moet me buitenshuis zelden veilig hebben gevoeld. Thuis, dat waren ook de speciale evenementen waar we het gevoel hadden dat we werden opgemerkt of dat er rekening met ons werd gehouden. De familiediners met hun dessertbuffetten. Of de incidentele wafel- en pannenkoekenavonden waar je in de bakgeuren doorheen de suiker kon snijden.
Ik ben nog steeds erg gevoelig voor auditieve en visuele overprikkeling, ik heb een hekel aan drukke, lawaaierige omgevingen of grote menigtes. Telkens als ik me daarin bevind, steekt het verlangen naar zoet de kop op.

Hercalibratie

Het echt interessante van de dertig dagen zal de herijking of hercalibratie van de smaakpapillen zijn. Door mijn inname van geconcentreerde zoetigheid te verminderen, kan ik de subtiele zoetheid die aanwezig is in bijvoorbeeld een cashewnoot, in gestoomde pompoenpuree, in wortels, in een watermeloen, in amandelpasta, in gekiemde linzen of zelfs in ongezoete granen, zoals gekookte rijst, opnieuw waarderen. Ik voel dat dit een groot voordeel zal zijn. In staat zijn om het natuurlijke zoet te proeven in puur, onbewerkt voedsel zonder een shot of overdosis van al die geconcentreerde zoetstoffen nodig te hebben. Het is alsof je het leven in zijn kleinste aspecten leert herwaarderen. Zonder behoefte aan krachtige, explosieve sensaties.